Zmiana stawek VAT na żywność od 1 kwietnia 2024 roku

Od dłuższego czasu, żywność w Polsce podlegała preferencyjnej stawce VAT wynoszącej 0%. Jednakże, od pewnego czasu toczyły się dyskusje na temat zmiany tej stawki. W rezultacie, wraz z dniem 1 kwietnia 2024 roku, wrócono do wyższej stawki VAT na żywność, która obecnie wynosi 5%. Ta zmiana stawki VAT na żywność ma znaczące implikacje dla gospodarki i konsumentów.

VAT na żywność

Jednym z głównych powodów wprowadzenia wyższej stawki VAT na żywność mogą być potrzeby budżetowe państwa. Zwiększenie stawki VAT na niektóre produkty spożywcze może przyczynić się do zwiększenia dochodów budżetowych. Czasami zmiana stawki VAT na jednym obszarze może służyć jako forma kompensacji dla ulg podatkowych lub zmian stawek VAT na inne produkty lub usługi. Zwłaszcza, że rząd w ostatnim czasie obniżył VAT dla branży beauty (z 23% do 8%). Istnieją argumenty sugerujące, że wyższa stawka VAT na niektóre produkty żywnościowe może być częścią polityki zdrowotnej lub środkiem mającym na celu ograniczenie spożycia niezdrowych produktów.

Wrócenie do wyższej stawki VAT na żywność spowoduje wzrost cen dla konsumentów. Produktów objętych wyższą stawką mogą stać się mniej dostępne dla osób o niższych dochodach. Niektóre sklepy takie jak Biedronka czy Lidl zapowiedziały, iż w kwietniu 2024 roku mimo wzrostu VAT nie podniosą cen swoich produktów, ale nie jest pewne jak to będzie wyglądało w dalszej przyszłości. Wzrost cen może mieć też wpływ na handel detaliczny, zwłaszcza na małe sklepy spożywcze. Mogą one znaleźć się w trudniejszej sytuacji konkurencyjnej względem dużych sieci handlowych. Wzrost cen żywności może również negatywnie wpłynąć na zdolność osób o niższych dochodach do zapewnienia sobie i swoim rodzinom odpowiedniego poziomu żywienia. 

Zmiana stawki?

Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o zakończeniu obowiązywania zerowej stawki VAT na niektóre produkty spożywcze w Polsce po 31 marca 2024 roku. Zamiast tego, powrócono do stawki 5% VAT na produkty takie jak owoce, warzywa, mięso, nabiał i produkty zbożowe. Decyzja ta została uzasadniona spadkiem inflacji oraz zmieniającą się sytuacją na świecie, w tym wojną na Ukrainie.

Ministerstwo Finansów podaje spadek inflacji jako jeden z głównych powodów zakończenia obowiązywania zerowej stawki VAT na produkty spożywcze. Zmniejszenie stawki VAT miało na celu stymulowanie konsumpcji w okresie pandemii COVID-19, jednakże teraz, gdy inflacja spada, w ocenie Ministerstwa nie ma już potrzeby utrzymywania niższej stawki. Zmiany na scenie międzynarodowej, w tym wojna na Ukrainie, mogą mieć wpływ na dostępność i ceny niektórych produktów spożywczych. W związku z tym, Ministerstwo Finansów może być zmuszone dostosować politykę podatkową w celu zaradzenia zmieniającym się warunkom rynkowym.

Zmiana stawki VAT na produkty spożywcze może mieć również wpływ na gospodarkę jako całość. Wzrost cen może wpłynąć na poziom konsumpcji i wydatków gospodarstw domowych, co może wpłynąć na ogólny wzrost gospodarczy. Decyzja o zakończeniu obowiązywania zerowej stawki VAT może spotkać się z reakcjami społecznymi, zwłaszcza ze strony osób, które korzystały z niższych cen żywności.

Ekonomiści BNP Paribas Bank Polska napisali, że decyzja resortu wpłynie na wzrost cen artykułów spożywczych. A to przesunie roczną inflację CPK o około 1 pkt. proc. w górę z około 2,5 proc. w marcu do 3,5 proc. w kwietniu. Ekonomista Rafał Mundry wyliczył natomiast, że ,,dla budżetu państwa to około 12 mld zł dodatkowych wpływów w skali roku. Dla gospodarstw domowych rocznie to koszt około 800-1000 zł”.

Powrót do wyższej stawki VAT na żywność w Polsce ma znaczące implikacje dla gospodarki, konsumentów i społeczeństwa jako całości. Decyzja ta jest związana z obecną sytuacją inflacyjną oraz zmieniającymi się warunkami na rynkach międzynarodowych. Wdrożenie takiej zmiany wymaga uwzględnienia różnych czynników, w tym ekonomicznych, społecznych i politycznych. Jest to kwestia, która wywołuje wiele dyskusji i kontrowersji, ponieważ ma bezpośredni wpływ na codzienne życie ludzi. Wdrożenie takiej zmiany wymaga uwzględnienia różnych czynników, w tym aspektów ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych.